Geschiedenis van de Heemkundige Kring
Ontstaan
​
In 1978 werd "Het jaar van het dorp" georganiseerd. De voortrekker in Houthalen was de Heer Louis Paulissen. Onder zijn impuls werden verschillende personen gevonden die belangstelling toonden voor het verleden van beide gemeenschappen, de vroegere gemeenten Houthalen en Helchteren. De heer Ir. Mathieu Claessens, toenmalig voorzitter van de Cultuurraad, belegde op 17 mei 1978 een eerste samenkomst in het oud gemeentehuis van Helchteren. Aanvankelijk met zes werd het groepje snel uitgebreid tot veertien leden en werd de heer Arthuur Wouters, producer van BRT-Limburg, tot voorzitter verkozen.
​
Doel
​
Meer kennis verwerven over het verleden van onze gemeente door het verzamelen van documenten, deze kennis meedelen aan de huidige generatie en ze bewaren voor het nageslacht.
​
Werking
​
De nieuwe kring nam vanaf het begin meerdere initiatieven. Zo werden reeds in 1979 exposities gehouden van de kunstschatten van de Sint Martinuskerk en van het historisch verleden van Houthalen en Helchteren.
De tiendaagse veldtocht van 1831 met de slag van Houthalen werd herdacht met het plaatsen van een oud Herdenkingskruis op de wijk Tenhout (1981). De volgende jaren werd de activiteit verlegd naar Hengelhoef met tentoonstellingen over de Norbertijnen van Floreffe, het ontstaan en de ontwikkeling van de Mijnnijverheid, ambachten en beroepen en hun patroonheiligen.
​
In 1987 werd in "De Drij Berlengs" geëxposeerd met documenten en klederdrachten onder het motto - Van Klongel tot Klasportret - en werd er meegewerkt bij de viering van 25 jaar Kelchterhoef.
​
Andere initiatieven werden genomen o.a. in verband met de restauratie van het Kerkje van Laak. Gelijktijdig werd door de leden meegewerkt aan publicaties over de Schansen, de groei van Houthalen-Oost, een foto- en prentenboek over Helchteren, verhalen over gebeurtenissen uit de jongste wereldoorlog, enz.
​
Evenmin mogen we de inspanningen vergeten i.v.m. de dialectologie, de naamkunde, het industrieel erfgoed.
In 1989 werd gestart met De Klonkviool, een eigen driemaandelijks tijdschrift. Het verscheen twee jaar en kende veel bijval doch diende door het overlijden van enkele medewerkers opgegeven. Inmiddels kon de kring beschikken over een eigen lokaal in het Cultureel Centrum van Houthalen-Oost, waar op 28 februari 1992 een tentoonstelling werd gehouden die verder uitgroeide tot het museum Ons Mijnverleden.
​
De teloorgang van de Mijnen werd opgevangen met de opstelling van enkele stukken vroeger mijnmaterieel op diverse plaatsen in de dorpskern. Bij de afbraak van het grootste gedeelte van de gebouwen van de Mijn van Houthalen konden waardevolle documenten weerhouden worden en werden interessante filmopnamen gemaakt van de afbraakwerken. Ook de restauratiewerken aan het eeuwenoude kerkje van Laak werden van dichtbij gevolgd en gefilmd en er werd bemiddeld voor het behoud van het oude kerkhof waarvan een inventaris werd opgesteld.
​
De laatste jaren werd eveneens actief meegewerkt bij de jaarlijkse Open Monumentendagen. De viering van 100 jaar steenkolen in Limburg kende in Houthalen in 2001 een groot bijval door de inrichting van een tentoonstelling over het verleden van de wijk Meulenberg en de vertoning van een uitzonderlijke film over het leven in de Mijnen..
​
Omvorming naar V.Z.W.
Om praktische redenen werd op 13 november 1985 omgeschakeld naar de vorm van V.Z.W. onder de benaming Heemkring Houthalen-Helchteren, nr 26230 en werd de heer Rik Thomas aangeduid als voorzitter. Inmiddels werd de benaming aangepast en gewijzigd in Geschied- en Heemkundige Kring De Klonkviool v.z.w. met zetel in de historische pastorij, Pastorijstraat 13, 3530 Houthalen-Helchteren.
​
Onder art.3 van de statuten lezen we: De vereniging heeft tot doel het navorsen van het verleden en het heden van de gemeente Houthalen-Helchteren, inbegrepen het verenigingsleven, het beschermen en het in stand houden van landschappen, gebouwen en monumenten, het verzamelen en bewaren van alle materialen nodig voor deze studie, het inrichten van lokalen voor het tentoonstellen van de verzamelde voorwerpen en alles te doen wat nodig is om het gestelde doel te verwezenlijken.