Nieuwsarchief 2014
Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen
Dit is niet alleen de naam van het boek maar ook van het totaalproject ivm. WO I van de Geschied- en heemkundige kring De Klonkviool. De voorstelling ervan vond plaats op zaterdag 4 oktober 2014.
Na een ontroerende live uitvoering van de Last Post door Ludo Dreesen en Stijn Timmers heette Willy Box, de voorzitter van de heemkring, de talrijke aanwezigen welkom. Onder hen ook deputé Igor Philtjens, burgemeester Alain Yzermans, schepen Jef Verpoorten en Neeltje Wessels van de Erfgoedcel Mijn-Erfgoed.
Willy Box, voorzitter heemkring, Louis Eerdekens, oorlogsveteraan, Rosette Gerits en zoon Alex
De toespraak van de secretaris Vic Lijnen:
‘Sporen van de Goote oorlog’, dat is de titel van het boek dat ik u nu zou willen voorstellen.
Op de cover van het boek werk van Jos Tijsmans, een kunstschilder van bij ons, die als brancardier aan het front heel veel inspiratie vond voor zijn tekeningen en schilderijen.
Nee, er is in 14-18 niet gevochten in Houthalen, en er waren geen vergeldingsacties van de Duitse bezetter, maar 88 jonge mannen uit onze gemeente zijn wel nauw betrokken geweest bij de Groote Oorlog hetzij als frontsoldaat, hetzij als krijgsgevangene, hetzij als gedeporteerde of als dwangarbeider.
4 jaar van hun jonge leven hebben ze in erbarmelijke omstandigheden moeten doorbrengen ver weg van huis en familie; 6 van hen hebben de oorlog niet overleefd.
Met dit boek willen we die 88 oud-strijders uit onze gemeente een gezicht geven en hulde brengen.
Het vertrekpunt van onze zoektocht, die een jaar lang heeft geduurd, was een verslag van de toenmalige pastoor Segers waarin hij zijn bisschop in Luik moest berichten over de oorlogstoestanden in zijn parochie. Daarin vermeldt hij dat er 54 mannen gemobiliseerd waren en 13 weggevoerd. Enkel getallen dus, maar geen namen.
Nieuwsgierig als wij zijn, wilden we weten wie deze mannen waren en wat ze hadden meegemaakt.
Wij hebben het rijksarchief in Hasselt geraadpleegd en de gemeentelijke archieven doorzocht met de hulp van Zjeff Driesen, en dankzij ex-militair Jean Van Eetvelde hebben we ook het militaire archief te Brussel kunnen raadplegen. Wij hebben info verzameld bij kinderen, kleinkinderen en familieleden zoals foto’s, brieven, dagboekjes, medailles enz. en aan de hand daarvan hebben we mooie verhalen en ontroerende getuigenissen kunnen samenstellen.
Verder staat er in het boek een hoofdstuk over het Houthalen van toen, dat in 1913 amper 1753 inwoners telde en roepen we met oude foto’s de sfeer op van het dorp van toen.
In het boek ‘Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen’ geven we ook een bondig overzicht van het oorlogsverloop en laten we de lezer kennismaken met het leven in het krijgsgevangenenkamp van Soltau in Noord-Duitsland, waar enkelen van onze oud-strijders terecht zijn gekomen.
Een heel speciale plaats in het boek kreeg het gedicht van een Houthalense dichteres, Rosette Gerits. Zij was de dochter van een frontsoldaat, die later na de oorlog ‘s winters gezellig rond de stoof gezeten vaak vertelde over de ellende en de miserie die hij had meegemaakt. De herinneringen hieraan heeft de dichteres verwoord in het gedicht 11 november, geschreven in het Hotels dialect. Het gedicht is trouwens genomineerd om opgenomen te worden in het In Flanders Fields Museum in Ieper.
Maar ons zoekwerk heeft niet alleen een boek opgeleverd; naarmate het vorderde kwamen er steeds nieuwe ideeën bij.
Zo vonden we dat we al die persoonlijke spullen die we in bruikleen gekregen hadden, zoals foto’s, brieven, oorlogsdagboeken en medailles enz. best konden tonen in een tentoonstelling. Het is een intieme tentoonstelling geworden, met een lokaal karakter, die u zo dadelijk kunt bezoeken in de pastorij, het gebouw hiernaast.
Wie een grote overzichtstentoonstelling van de oorlog wil bekijken, meer bepaald van de stellingenoorlog aan de Yzer in de Westhoek, moet naar Ieper, naar het In Flanders Fields Museum of naar het Memorial Museum in Zonnebeke.
Ten tweede hebben we een handige kerkhofgids samengesteld. Hierin staan de foto’s van meer dan 50 graven van de oorlogshelden van 14-18 , met een overzichtelijke verwijzing naar hun plaats op het kerkhof van onze gemeente.
Ten derde is er een educatief project voor lln. van het 5e en 6e leerjaar van de lagere school. Wij zijn van mening dat we op kinderen moeten inzetten om in de toekomst de waanzin van een oorlog te voorkomen. Op vraag van de scholen dragen enkelen van onze leden, ex-onderwijsmensen Georges Rutten, Stefan Lijnen en Josse Kelchtermans, de boodschap van ‘nooit meer oorlog’ graag uit.
Verder, en ook op aanvraag, organiseren we in de pastorij vertelsessies voor volwassenen. Hier is Cecile Barbay de gastvrouw.
En last but not least is er de prachtige kortfilm van onze medewerker Joep Bullen, een film die we mogen gebruiken in onze schoolvoorstellingen en de vertelsessies. De titel van de film is ‘Nooit meer oorlog’.
Toespraken werden gehouden door deputé Igor Philtjens en burgemeester Alain Yzermans. Beiden hadden veel lof voor het initiatief van de plaatselijke heemkring, dat ze financieel ondersteund hebben. Ze wezen ook op de waanzin van de oorlog, die helaas ook vandaag de dag niet ver af is, en riepen op om de boodschap ‘Nooit meer oorlog’ uit te dragen.
Foto: Deputé Igor Philtjens, secretaris Vic Lijnen, voorzitter Willy Box, schepen Jef Verpoorten, burgemeester Alain Yzermans en Neeltje Wessels van de Erfgoedcel Mijn-Erfgoed.
De secretaris eindigde met:
Ons totaalproject is maar mogelijk gemaakt met de steun en medewerking van vele mensen, en die wil ik toch even bedanken.
Wij danken de provincie Limburg, het gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren, de Erfgoedcel -Mijn-Erfgoed voor hun financiële en logistieke steun.
Wij danken de kinderen, kleinkinderen, familieleden van oud-strijders en alle andere mensen die ons info hebben bezorgd over onze oorlogshelden.
Wij danken alle medewerkers aan het project; zonder hun inzet en enthousiasme was het er nooit gekomen.
En we danken u allen hier aanwezig voor uw gewaardeerde belangstelling.
De zitting werd afgesloten met een receptie aangeboden door de heemkring en verzorgd door het team van Ziekenzorg, waarvoor dank.
Het scholenproject
Kinderen met de hand op het hart spreken de wens uit: ‘Nooit meer oorlog !
Het boek ‘Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen’
Het boek ‘Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen’ kost 18 euro en is te koop bij de heemkring, Pastorijstraat 13 en in de bibliotheek in het NAC in Houthalen-Helchteren.
De kerkhofgids
Deze kerkhofgids is een onderdeel van het project Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen, een initiatief van heemkundige kring De Klonkviool.
De publicatie kwam tot stand in samenwerking met de erfgoedcel MijnErfgoed, Limburg 1914-1948, de provincie Limburg, het gemeentebestuur en de V.O.V. van Houthalen-Helchteren. Najaar 2015.
Met bijzondere dank aan Willy Bogaerts.
Tentoonstelling ‘Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen’
In memoriam Yvonne Max (1921-2014)
Yvonne was ons oudste lid. Ze was ongehuwd gebleven, misschien wel omdat ze onderwijzeres was. Ze is haar hele carrière les blijven gegeven aan de meisjes van de lagere school.
Ze was lid van de heemkring sinds 1992. Na een aantal jaren heeft ze haar activiteiten onderbroken, maar werd opnieuw actief lid sinds de heemkring zijn intrek genomen heeft in de oude pastorij. Yvonne had een grote passie voor de natuur en heeft er heel veel foto’s van gemaakt. Een deel ervan staan verzameld op een dvd geïnspireerd door Pallieter van Felix Timmermans.
We zien haar nog met haar autootje de parking van de pastorij opgereden komen. Ze nam gewoonlijk stilletjes plaats aan de tafel en luisterde geboeid naar wat er verteld werd. Yvonne zelf zei niet veel, maar genoot op haar manier van de wekelijkse bijeenkomsten met een kop koffie en een koekje. Op de vraag ‘hoe is het ?’, antwoordde ze altijd ‘het gaat’. Nog op hoge leeftijd wilde ze kennis maken met de computer en stuurde geregeld een mailtje rond.
Yvonne wou niemand tot last zijn. Ze was er zich goed van bewust dat het leven niet eeuwig kon duren. Zo moeten we haar heengaan ook proberen te begrijpen. Ze is stilletjes van ons heengegaan. Dat we van haar geen echt afscheid hebben kunnen nemen is toch een beetje jammer.
Nog dit jaar 2014 naar aanleiding van Driekoningen en zijn verjaardag had Georges een speciale driekoningentaart besteld bij de bakker, met erop een kroontje.
In de taart zat een van de drie koningen verstopt : Melchior, Baltazar of Gaspart. En de gelukkige die het kroontje mocht opzetten … was Yvonne. Welke koning zij getroffen had, kon ook een bijbelexpert niet zeggen.
En of ze genoot van de belangstelling!
Rosette Gerits schrijft poëzie
Rosette Gerits (1928) uit onze gemeente schrijft gedichten in het Houthalens dialect. Ze gaan hoofdzakelijk over de tijd van toen.
Rosette is haar poëzie bij ons komen voorlezen en daar hebben wij een video-opname van gemaakt voor ons archief.
Het vraagt wel wat inspanning om de gedichten te lezen wegens het lokale taalgebruik en de soms meer fonetische schrijfwijze, vooral voor mensen die niet vertrouwd zijn met het dialect.
Het gedicht dat wij hebben gekozen heet me geheimke (mijn geheimpje) en gaat over een verborgen jeugdliefde.
Wij geven de tekst weer zoals hij ons werd aangeboden.
Me geheimke
Van in mijn wichter jare, hem ich hum al gekind,
en ins de school verlaten, koos ‘chhum as stille vrind.
Het war ne goeie lubus, moemn tieneroeg op voelt,
mer hij heeft nooit geweten, wijvool ich van hum hoelt.
Ich zaag hum nu en dan mer, en toch was er mijn lief,
en wat ich hum nie zeggen dorst, schreef ich op ne brief.
Van mijn vier hartekamers, hoeld ich een hiel apart,
‘ch hem daar een macht van liefde, spisjal voor hem bewaard.
Ich plande en ich drumde, van mijne schoene prins,
die grote slanke kerel, diën ideale mins.
Na jaren stil vereering, ha ich het opeens vast,
dat liefde pas kan waar zijn, as pot bij scheelke past.
Want op ne goeië n avond, heeft hij thuis aangebeld,
hij zocht de nieuw geburen, zoe heet er mich verteld.
Toen ha ich het begrepen, da dromen had geen zin,
Want bij dij nieuw geburen, daar woonde mijn vriendin.
Bij mich war iets gebroken, mer wat ich ondervond,
de kop nie laten zakken, enne vuut vast obbe grond.
Ich prees mich toen gelukkig, da’ch noets niks ha gezeed,
euver me klee geheimke, moe ‘ch toen zovool va leed.
Hij had het goed getroffen, hij werd nen echten hier,
ge gaat het nie geluven, mer dat deu mich plezier.
Ich hem er dan in jaren, geen woord meer van gehuurd,
vantijd dacht ich aan ’t briefke, da ‘ch noets nie had verstuurd.
Wij ‘ch strak de stoep gonk keere, toen zaag ich in ’t pessant,
ne mins op ’t pieëke wandlen, e jungske bij de hand.
Zijn tred war nog lichtvaardig, zijn haar war bekans wit,
zijn schore iet gebogen, mer zoe te zien nog fit.
Ich hoorde hem iets zeggen, van statie en van trein,
en daardoor dacht ich dat er, nen aa geboer most zijn.
Ich heb hen nagekeken, gedacht aan mijne brief,
en aan me klee geheimke, want ginder gonk me lief.
Rosette Gerits en ons project rond de Groote Oorlog
Rosette heeft ook meegewerkt aan ons project rond de Groote Oorlog. Haar vader Felix was trouwens eens van de 88 oud-strijders van Houthalen.
Zij heeft het gedicht 11 november gekozen om opgenomen te worden in het boek Sporen van de Groote Oorlog in Houthalen. Op de voorstelling van het boek is ze het komen voorlezen. Het was een ontroerend moment.
Het gedicht werd ook ingezonden om deel te nemen aan een wedstrijd in het kader van de herdenking van de oorlog.
Ziehier wat haar zoon Alex daarover liet weten:
Bij deze wil ik jullie graag informeren over de uitslag van de stemming van FedOS (Federatie van Onafhankelijke Senioren) gisteren 10/10/14 waar de inzending van mijn moeder Rosette Gerits, het gedicht "11 november", werd geselecteerd en alzo tot de deelnemers behoorde.
Voor alle duidelijkheid vertel ik even hoe het in zijn werk is gegaan. Uit de meer dan honderd inzendingen werd het gedicht van mijn moeder geselecteerd. Daarna konden mensen hun stem uitbrengen op de stuk(ken) die hun voorkeur genoten. Via een rondschrijven vroeg ik jullie aandacht voor mijn moeders gedicht en zo het werd geapprecieerd, op haar stemmen.
Ingevolge de stemming bleef mijn moeder over bij de vijftien besten en werd alzo genomineerd. Uit deze vijftien genomineerden werd dan door een jury een selectie gemaakt van tien inzendingen die de laureaten werden van deze wedstrijd.
Vanaf het ogenblik dat een jury moet kiezen uit die genomineerden ben je volledig overgeleverd aan een individuele smaak van enkele mensen. Wanneer die niet door alle juryleden wordt gedeeld val je uit de boot. En ja, zo geschiedde. Mijn moeder haalde het dus net niet. Het zou natuurlijk geweldig zijn geweest na al die moeite die we gedaan hebben om mensen bekend te maken met haar dichtkunst en ze te overtuigen voor haar te stemmen, nog even laureaat te zijn. Maar het is goed geweest. Wij zijn allemaal heel erg tevreden en gelukkig met het behaalde resultaat.
Alex Van Roey